İstanbuldakı Mərmərə Universitetində Azərbaycanın böyük şair və dramaturqu Hüseyn Cavidin 140 illiyi münasibətilə “Hüseyn Cavid və Türkiyə” mövzusunda beynəlxalq simpozium keçirilib.

Simpoziumda Türkiyə, Qazaxıstan, Özbəkistan, Bolqarıstan və eləcə də Azərbaycan Respublikasından bir sıra görkəmli elm və mədəniyyət xadimləri məruzələrlə çıxış edərək əbədiyaşar söz ustasının türk xalqlarının ədəbi və mədəni tərəqqisinə verdiyi əvəzsiz töhfələrdən söz açıblar.

Beynəlxalq simpoziumu giriş sözü ilə Mərmərə Universitetinin professoru, Türk dili və ədəbiyyatı bölməsinin başçısı Harun Duman açaraq Hüseyn Cavidin yalnız Türkiyə və Azərbaycanı deyil, bütün türk dünyasını bağlayan ən mötəbər körpülərdən olduğunu bəyan edib.

Sonra İstanbuldakı Hüseyn Cavid məktəbinin qurucusu Şərqiyyə Məmmədova çıxış edərək Hüseyn Cavid irsinin Türkiyədə tədqiqi və təbliğinin ayrı-ayrı istiqamətlərindən bəhs edib. O, rəhbərlik etdiyi və dahi şairin adını daşıyan İstanbuldakı Azərbaycan məktəbində hər şagirdin Cavid irsindən şeirlər əzbər bildiyini, həmin təhsil ocağında görkəmli sənətkarın yaradıcılığının daim diqqət mərkəzində saxlanıldığını, şairin hər növbəti ildönümünün təntənə ilə keçirildiyini bildirib.

Simpoziumda Mədəniyyət Nazirliyinin Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin baş direktoru, akademik Rafael Hüseynov “Əbədi hürriyyət və səma şairi Cavid” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib.

Hüseyn Cavidin müsibətli həyatından və qocalmaz irsindən bəhs edən akademik Rafael Hüseynov bildirib ki, bizi burada əbədi sözün gücü və müstəsna şəxsiyyətin nuru birləşdirir. İndi, yaşı 140-a çatarkən böyük Cavidi xəyalımızdan keçirəndə gəldiyimiz ən vacib qənaətlərdən ilki budur ki, hər halda həyatının bütün keşməkeşləri və sarsıntılarına baxmayaraq o, son dərəcə məsud bir insandı: "Bir əsrdən də bir az əvvəl gənc Cavid İstanbul Universitetinin tələbəsi idi, gələcəyə saysız ümid və arzularla dolu günlər yaşayırdı. Bu gün yaşı 140 çatanda o, yenə İstanbuldadır, yenə diridir, yenə insanlarla, sevənləri ilə ürək-ürəyə, nəfəs-nəfəsədir və yenə tələbələr, müəllimlər arasında, gəncliklə, gələcəklə birgədir”.

Cavid yaradıcılığının məziyyətlərindən danışan Rafael Hüseynov əlavə edib ki, Cavid böyük ideyalarını yazdığı üçlü faciələrdə əks etdirib. Məruzəçi bildirib ki, Hüseyn Cavid “Topal Teymur”u araya-ərsəyə gətirmişdi, 1937-ci ildə Çingizxana həsr etdiyi dramını bitirmişdi. Şairin həbs olunduğu gecə evindən aparılmış itkin əsərlərindən biri məhz bu idi və elə həmin il “Koroğlu”nu yazmağa başlamışdı. Bitməz sevgi, dünyanı qovuşdura biləcək “məhəbbət dini” haqqında “Şeyx Sənan”ı yazmışdı, üstün zəkanın insanı hər buxovdan azad edə bilmək qüdrəti barədə “Xəyyam” pyesini, eləcə də haqsızlığa üsyan edən “Səyavuş” dramını qələmə almışdı. Şair, həmçinin dünyanı sarsıdan şər haqqında düşündü “İblis”i ərsəyə gətirmişdi. O, dünyanı xilas edəcək şəfqət haqqında düşünərək “Peğəmbər” əsərini yazmışdı. Ən ali münsif haqqında son əsərini “Allah”ı yazmağa başlayanda Hüseyn Cavid artıq dustaq idi və həmin əsəri bitirməyə macal tapmadı.

Nitqinin sonunda akademik Rafael Hüseynov yenə diqqəti Cavid əbədiyyəti istiqamətinə yönəldərək nəzərə çatdırıb ki, sanki uzaqgörən şair öz taleyini də irəlicədən bilərək gələcəkdə baş verəcəkləri qabaqcadan təsvir edib: “Məkanının yer deyil, çox ucalar, səmalar olmasını “Yerə enməm də səma şairiyəm” sözləri ilə şair özü bəyan etmişdi və necə söyləmişdisə, həm məcazi, həm də müstəqim mənada düşündüyü təhər də oldu. Bu gün əlçatmaz göylərdə süzən, hərəkətdə olan kiçik planetlərdən biri Cavidin adını daşıyır. Aydın gecələrdə ulduzlarla dolu göylərə tamaşa edərkən düşünün ki, uzaqlardan sizə baxan, sayrışan həmin səyyarələrin arasında Cavid ulduzu da var və Cavid ulduzu daim parlayacaq, onun işığı həmişə bizimlə, insanla olacaq!”.

Daha sonra simpozium işini iki panel iclası üzrə davam etdirib.

İclaslarda “Cavidin İstanbul məktubları”, “Müasir həyatımızda Cavid və qadın”, “Hüseyn Cavid və özbək ədəbiyyatı”, “Cavid həyatının İstanbul dövrü”, “Dünya ədəbiyyatı və Hüseyn Cavid”, “Cavid yaradıcılığının dərin qatları”, “Hüseyn Cavidin türklük düşüncəsinin kamilləşməsinə təsirləri”, “Hüseyn Cavidin “İblis” əsəri və iblislik mövzusu dünya ədəbiyyatında”, “Yazarlar və Stalin istibdadı” və digər mövzularda məruzələr dinlənilib, suallar cavablandırılıb.

Sonda iştirakçılara sertifikatlar təqdim edilib.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.nizamimuseum.az saytına istinad zəruridir.