20-21 dekabr tarixlərində AMEA akademik Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun təşkilatçılığı ilə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü Ziya Bünyadovun 100 illik yubileyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfrans keçirilmişdir. Konfrans Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 28 sentyabr 2023-cü il tarixdə görkəmli ictimai-siyasi xadim, Azərbaycan tarixşünaslıq elminə dəyərli töhfələr vermiş akademik Ziya Bünyadovun anadan olmasının 100-cü ildönümü münasibətilə imzaladığı Sərəncam əsasında təşkil olunmuşdur.

Konfrans öz işinə başlamazdan əvvəl iştirakçılar tərəfindən Ziya Bünyadovun Fəxri Xiyabanda məzarı ziyarət olunmuş, abidəsinin önünə gül dəstələri qoyulmuşdur. Konfransı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti İsa Həbibbəyli giriş sözü ilə açmışdır. Plenar iclasda İraq Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru, İraq-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin sədri, professor Mutaz Muhyi Əbdülhəmid, AMEA-nın vitse-prezidenti, AMEA akad. Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru, akademik Gövhər Baxşəliyeva, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin direktoru, akademik Nailə Vəlixanlı, Özbəkistan Milli Universiteti Özbək ədəbiyyatşünaslığı  kafedrasının müdiri professor Həmidulla Boltabayev, Özbəkistan Dövlət Dünya Dilləri Universitetinin professoru Qulnoz Xalliyeva akdemik Ziya Bünyadovun dünya  tarixşünaslıq və mənbəşünaslıq elminə verdiyi böyük töhfələrdən danışdılar. İclasda Rusiya Elmlər Akademiyası Şərqşünaslıq İnstitutunun rəhbəri akademik Vitali Vyaçeslavoviç Naumkinin Ziya Bünyadov haqqında çıxışının videoçarxı nümayiş etdirildi.

“Qədim və müasir Şərq: mənbələr, tədqiqatlar, perspektivlər” adlı beynəlxalq elmi konfransda Azərbaycan, Türkiyə,  Özbəkistan,  Ukrayna, Türkmənistan, Rusiya Federasiyası, Dağıstan, Belorusiya, İraq, Misir respublikalarından alim və tədqiqatçılar iştirak edirdilər. Konfransın panel iclasları “Akademik Z.M.Bünyadovun mənbəşünaslıq elminə verdiyi töhfələr və orta əsrlər Şərqinin tarixi məsələlərinin öyrənilməsi”, “Qədim və orta əsrlər Şərq tarixinin tarixşünaslığı və mənbəşünaslığı”, “Müasir Şərq ölkələrinin ictimai və siyasi prosesləri”, “Şərq xalqlarının dini, fəlsəfi və ictimai fikir məsələlər”, “Şərq xalqlarının ədəbiyyatı və dilinin tədqiqi problemləri” adlı beş müxtəlif paneldə məruzə və müzakirələrlə davam etmişdir.

Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin əməkdaşları da konfransda iştirak edərək məruzələrlə çıxış ediblər. Konfransın bölmə iclaslarından biri  muzeyin “Komparativistika və bədii tərcümə” şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Şəfəq Əlibəylinin moderatorluğu ilə keçirilmişdir. “Şərq xalqlarının ədəbiyyatının və dilinin tədqiqi problemləri” adlanan bölmədə Ş. Əlibəyli “Mənzum lüğətlər şərq leksikoqrafiyasının ənənəvi formlarıından biri kimi”  adlı məruzə ilə çıxış etmişdir. Filoloq-alim öz çıxışında mənzum lüğətlərin Şərq leksikoqrafiya tarixində ifa etdiyi mühüm roldan bəhs etmiş, əsası XII yüzillikdə Əbu Nəsr Fərəhinin “Nisbab əs-sibyan” əsəri ilə qoyulan lüğətçilik elminin sonrakı dövrlərdə Hüsaməddin Xoyi, Dərviş Cami kimi alimlər tərəfindən inkişaf etdirildiyini qeyd etmişdir. Məruzəçi azərbaycanlı müəlliflər tərəfindən yazılan və AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun fondunda qorunub saxlanılan Mirzə Qasirin “Mənzumname-yi Lənkəran” və Əli Badkubinin “Təcirid ul-luğat” əsərlərinin müasir filologiya elmimiz üçün mühüm mənbələr olduğunu vurğulamışdır.

 Muzeyin “Beynəlxalq əlaqələr və dünya muzeyləri” şöbəsinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülnar Əqiq  “Qafqaz Albaniyasının tarix və ədəbiyyatının tədqiqində akademik Ziya Bünyadovun rolu” mövzusunda məruzəsində  müasir Azərbaycan tarixşünaslıq elmində Qafqaz Albaniyasının ictimai-siyasi və etnik-mədəni tarixinə dair ilk ciddi araşdırmalar aparan görkəmli tarixçi alimlərdən birinin də mərhum akademik Ziya Bünyadovun olduğunu xatırlatmışdır. Məruzəçi Z. Bünyadovun Albaniyanın ictimai-siyasi tarixini öyrənməklə bərabər apardığı fundamental ciddi tədqiqatlar sayəsində bü günümüzdə də aktuallığını qoruyub saxlayan alban ədəbiyyatı probleminə aydınlıq gətirməyə çalışdığını, Qafqaz Albaniyasında yaşayan əcdadlarımızın tarixini əks etdirən mühüm qaynaqların - Moisey Kalankatuklunun “Albaniya tarixi” (“Ağvan tarixi”) və Mxitar Qoşun “Alban salnaməsi” əsərlərini Azərbaycan dilinə tərcümə etdiyini qeyd etmişdir. G. Əqiq hər iki salnaməçinin etnik mənşəcə azəri türklərinə mənsub olsalar da, onların əsərlərinin bizə erməni dilində gəlib çatması səbəblərinin akademik  Ziya Bünyadovun  sayəsində aşkar edildiyini vurğulayıb.

Muzeyin “Beynəlxalq əlaqələr və dünya muzeyləri” şöbəsinin elmi işçisi Natəvan Bağırova konfransda “Əbu Təmmam siyasi poeziyasında xəlifə obrazı” mövzusunda məruzə etmişdir. O, Abbasilər dövrü ədəbiyyatının görkəmli şairlərindən olan Əbu Təmmamın yaradıcılığından bəhs edən məruzəsində şairin qəsidə-mədhiyyələrindəki xəlifə surətlərinin (Məmun, Mötəsim, Vasiq) bədii məcazlar, tarixi faktlar, Quran ayələrindən təlmihlərlə canlandırmasından danışmış, Əbu Təmmamın Abbasilər dövrü saray ədəbiyyatının inkişafındakı yeri və rolundan bəhs edib.

İki gün davam edən konfransın sonunda iştirakçılara sertifikatlar və tezislər toplusu təqdim edilib.

  © Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.nizamimuseum.az saytına istinad zəruridir.