Mədəniyyət kanalında Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin direktoru akademik Rafael Hüseynovun təqdimatında “Vətənim” verilişinin növbəti buraxılışı yayımlanıb.

Budəfəki veriliş Azərbaycan operasının ilk Leylisi - unudulmuş müğənni Əbdürrəhman Fərəcova həsr olunub.

Akademik Rafael Hüseynov "Leyli və Məcnun" operasında Leyli rolunun ilk ifaçısı olan Əbdürrəhman Fərəcovun sadə sənətkar olmadığını, içərisində müxtəlif qabiliyyətləri qovuşdurduğunu söyləyib. O, Əbdürrəhman Fərəcovun həm peşəkar xanəndə olduğunu, ədəbiyyatı yaxşı bildiyini, həm də aşıq müsiqisindən məharətlə baş çıxararaq mədəniyyət və musiqi tariximizdə silinməz iz qoyduğunu vurğulayıb.

Verilişdə bildirilib ki, Üzeyir Hacıbəyovun 1908-ci il yanvarın 12-də Bakıda Hacı Zeynalabdin Tağıyevin teatrında göstərilən “Leyli və Məcnun” operası ilə təkcə Azərbaycanda deyil, bütün müsəlman Şərqində opera sənətinin əsası qoyulub. İlk tamaşaya istedadlı aktyor və rejissor Hüseyn Ərəblinski quruluş verib. Dirijor isə yazıçı-dramaturq Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev olub. Məcnun rolunda Hüseynqulu Sarabski, Leyli rolunda isə aşpaz şagirdi Əbdürrəhim Fərəcov çıxış edib. Sonrakı tamaşalarda Hacıbəyov özü və onun yaxın dostu və məsləkdaşı bəstəkar Müslüm Maqomayev dirijorluq edib.

Qeyd edilib ki, Azərbaycanda ilk opera olan “Leyli və Məcnun” xalq tərəfindən çox sevildi və bu günə kimi də Azərbaycan opera və balet teatrının səhnəsində oynanılır. Məcnun rolunun ilk ifaçısı Hüseyinqulu Sarabski olub. Daha sonra Sidqi Ruhulla, Xanlar Haqverdiyev, Əliövsət Sadıqov, Şirzad Hüseynov, Gülağa Məmmədov, Mais Salmanov, Qulu Əsgərov, Bakir Haşimov, Əli Mehdiyev, Arif Babayev, Baba Mirzəyev, Canəli Əkbərov, Səfa Qəhrəmanov, Alim Qasımov və Mənsum İbrahimov bu rolu ifa ediblər.

Vurğulanıb ki, operanın səhnələşdirilməsində əsas problem Leyli rolunun ifaçısını seçmək idi. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda qadın aktyorları səhnədə problem olduğu üçün bu rolun ilk ifaçısı çayçı Əbdürrəhman Fərəcov seçilib. Bir dəfə Üzeyir bəy çayçıda olarkən çayçı işləyən birinin xoş zümzüməsini eşidir, həm səsinin məlahətini, həm də boy-buxununun incəliyini nəzərə alıb onu operaya gətirərək Leyli rolunu təklif edir. İkinci tamaşada Fərəcov Leyli rolunu oynamaqdan imtina edir. Yenə də təsadüf nəticəsində Miri adlı bir şəxsə Leylini oynamaq həvalə edilir.

Diqqətə çatdırılıb ki, sonralar Əhməd Ağdamski, Hüseynağa Hacıbababəyov və nəhayət qadın ifaçılardan səhnədə bu rolu ifa edənlər Sona Hacıyeva, Məhbubə Paşayeva,Yavər Kələntərli, Gülxar Həsənova, Cahan Talışinskaya, Sima xanım, Simuzər Hətəmova, Rübabə Muradova, Sara Qədimova, Zeynəb Xanlarova, Rəsmiyyə Sadıqova, Flora Kərimova və digərləri olub.

Akademik Rafael Hüseynov Hüseynqulu Sarabskinin 1925-ci ildə nəşr etdirdiyi "Bir aktyorun xatirələri" adlı kitabında "Leylə və Məcnun" operasının hazırlanması zamanı yanız səhnədə deyil, həm də pərdənin arxasında baş verənləri qələmə aldığını söyləyib. Bildirib ki, ədibin sözügedən kitabda bəhs etdiklərinin bir hissəsi elə "Leyli və Məcnun" operasında Leyli rolunun ilk ifaçısı Əbdürrəhman Fərəcovla bağlıdır. 

O, həmçinin tanınmış tarzən Firudin Ələkbərovun Əbdürrəhman Fərəcovla bağlı xatirələrindən, Əbdürrəhman Fərəcovun ikinci tamaşa zamanı nə üçün Leyli rolunu oynamaqdan imtina etməsindən, eləcə də Bakını tərk edərək Gəncədə məskunlaşma səbəbindən danışıb. 

"Əbdürrəhman Fərəcov el şənlklərində daha çox Qarabağ şairlərinin şeirlərini oxuyub. O, həmçinin aşıq musiqisini gözəl bilib. Əbdürrəhman Fərəcov rəsmən Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasında da çalışıb, tez-tez ayrı-ayrı müəssisələrdə çıxış edib və camaat onu böyük şövqlə, sevgi ilə qarşılayıb", - deyə Rafael Hüseynov əlavə edib.

Verilişi buradan izləyə bilərsiniz.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.nizamimuseum.az saytına istinad zəruridir.