"Müasir din təhsili modelləri: mənəvi dəyərlər və qlobal çağırışlar kontekstində" beynəlxalq simpozium keçirilib.

Simpozium Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi, tabeliyində fəaliyyət göstərən Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu və Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə baş tutub.

Beynəlxalq tədbirdə dövlət rəsmiləri, dini konfessiyaların, yerli ali təhsil və tədqiqat müəssisələrinin nümayəndələri ilə yanaşı, Türkiyə, Özbəkistan, Qazaxıstan, Pakistan, İndoneziya, Malayziya, Gürcüstan, Albaniya, ABŞ, Rusiya, İsveçrə, BƏƏ, Misir və İraqın nüfuzlu universitetlərinin rəhbərləri, alim və mütəxəssislərindən ibarət 40-a yaxın xarici qonaq iştirak edib.

Simpoziumun təşkilində məqsəd Azərbaycan və dünyada din təhsili sahəsində mövcud vəziyyət, qarşıya çıxan problemlərin təhlili və onların həlli istiqamətində təkliflərin müzakirəsi, məlumat və təcrübə mübadiləsi üçün platforma yaradılmasıdır.
Simpoziumda dünyəvi dövlətdə dini təhsilin konstitusional və hüquqi əsasları, eləcə də dini təhsilin tolerantlıq və multikulturalizm, əxlaqi dəyərlər, ictimai inkişaf kimi anlayışlarla qarşılıqlı təsiri, postsovet məkanında din təhsili məsələləri, Azərbaycanda dövlət-din münasibətlərinin tənzimlənməsində Ulu Öndər Heydər Əliyevin rolu, Prezident İlham Əliyevin bu sahədə siyasətinin uğurlu nəticələrinə həsr olunmuş məruzələr dinləniləcək.

Tədbiri giriş sözü ilə açan Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Ramin Məmmədov deyib ki, Prezident İlham Əliyevin tolerantlıq və multikulturalizm siyasəti dini, mədəni müxtəlifliyi qorumaqla, həm də ölkəmizi dünyaya beynəlxalq dialoq və əməkdaşlıq məkanı kimi təqdim etməyə imkan yaradıb. Bu siyasət müxtəlif etnik və dini qrupların sülh və qarşılıqlı hörmət şəraitində birgə yaşayışını təmin etmək üçün sosial və mənəvi məsuliyyətin sərhədlərini dəqiq müəyyən edir:

“Biz haqlı olaraq tolerantlıq və multikulturalizm dəyərlərimizlə fəxr edirik. Azərbaycan dövlətinin dini təhsil modeli də məhz bu prinsiplərə əsaslanır. Klassik İslam ənənələri, müasir pedaqoji yanaşmalar üzərində qurulmuş bu modeli təkmilləşdirmək qarşımızda duran əsas hədəflərdən biridir. Bu nöqteyi-nəzərdən düşünürəm ki, burada aparılacaq elmi diskussiyalar təcrübə mübadiləsi baxımından həm Azərbaycan alimləri, həm də digər iştirakçılar üçün faydalı olacaqdır. Simpoziumun gündəliyinə daxil edilmiş mövzular təkcə akademik müzakirə predmeti deyil, eyni zamanda bəşəriyyətin gələcəyinə, mədəniyyətlərarası dialoqun perspektivlərinə təsir edən strateji məsələləri əhatə edir. Sürətlə dəyişən müasir dünyamızda elmi-texnoloji inkişaf, qloballaşma, informasiya axını, mədəniyyətlərarası əlaqələrin dərinləşməsi yeni fürsətlər yaradır. Lakin bu dəyişikliklər həm də müəyyən mənada xalqların ənənəvi dəyərlər sisteminə təsir göstərir. Biz indi çox konkret və olduqca vacib bir suala cavab axtarırıq: mənəvi irsə, ənənələrə, dəyərlərə toxunmadan yeni reallıqlara uyğunlaşmaq mümkündürmü? Bu sualın cavabı bizə həm də mənəvi dəyərlər və qlobal çağırışlar kontekstində müasir dini təhsil modelləri barədə aydın təsəvvür əldə etməyə imkan yarada bilər. Bu təsəvvürləri dəqiqləşdirmək üçün başqa bir suala da cavab axtarmaq zərurəti meydana çıxır: müasir dünyanın hansı dini təhsil modelinə ehtiyacı var? Biz elə bir model tapmalıyıq ki, mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanılmasını, dini radikalizm və ekstremizm ideyalarından cəmiyyətin qorunmasını, multikultural və tolerantlıq ənənələrinin təşviqini, gənclərin yeni çağırışlar və reallıqlara uyğun yetişdirilməsini təmin edə bilsin.  İctimai münasibətlər sisteminin çox vacib elementlərindən biri kimi çıxış edən dövlət-din münasibətləri fonunda dini təhsilin institusional əsaslarının qurulması ənənəvi dini biliklərin tədrisində rəqəmsal texnologiyalar, süni intellekt, innovativ təhsil metodları kimi vacib alətləri tətbiq etmək məcburiyyəti doğurur.  Çünki din təhsili dini biliklərin və təsəvvürlərin zənginləşdirilməsinə xidmət etməklə yanaşı, cəmiyyət daxilində sabitlik və harmoniya yaradan, qarşılıqlı etimadı gücləndirən, mədəni və tarixi kimliyi qoruyan mühüm bir alətdir”.

Sədr bildirib ki, rəqəmsal texnologiyalar əsrində biz şəxsiyyətin formalaşdırılması, ictimai inteqrasiya, sosial məsuliyyət və qlobal dialoqun əsas vasitələrindən biri kimi çıxış edən dini təhsil modeli qurmağa can atırıq:

“Çox aydın bir həqiqətdir ki, din təhsili nə konservativ şəkildə keçmişə qapanmalı, nə də mənəvi dəyərləri, ənənələri inkar edərək kor-koranə modernliyə tabe olmalıdır. Bizə ənənələrlə çağırışlar arasında qızıl orta xəttin üzərində qurulmuş yeni bir model lazımdır. Bu model mənəvi dəyərlərin qorunması, sosial inteqrasiya və qlobal dialoqa hazırlıq kimi strateji vəzifələrin uğurla həyata keçirilməsində həlledici rol oynaya bilər. Çünki rəqəmsal texnologiyalar, mənəvi dəyərlər, qlobal çağırışlar, multikulturalizm, dini radikalizm kimi sosial-psixoloji amilləri nəzərə almadan uğurlu dini təhsil modeli yaratmaq mümkünsüz görünür. Bu gün dünyada müxtəlif dini təhsil modelləri tətbiq olunur və onların hər birinin öz üstünlükləri və məhdudiyyətləri var. İslam dünyası mənəvi dərinliyi ilə, Qərb isə metodoloji strukturu ilə fərqlənir. Bu iki təcrübənin sintezi, qlobal səviyyədə inklüziv, lakin mənəvi əsaslara sadiq modelin yaradılmasına imkan verir. Müasir dünyada artıq din təhsili sadəcə dini biliklərin aşılanması və dini maarifləndirmənin genişləndirilməsi vasitəsi deyil, həm də sülh, dialoq və sosial inteqrasiya üçün ən effektiv platformalardan birinə çevrilib. Biz müxtəlif dini təhsil modellərinin ən faydalı tərəflərini, səmərəli təcrübəni öyrənərək universal bir variant tapa bilərik. Bu elə bir model olmalıdır ki, heç bir xalqın, cəmiyyətin ənənəvi dəyərlərinə, tarixi keçmişinə, eyni zamanda dünyagörüşünə zidd olmasın. Eyni zamanda müasir çağırışları ehtiva edə bilsin. Bəlkə ümumiyyətlə bu axtarışlara ehtiyac yoxdur – hər xalqın öz modelini qoruması daha məntiqlidir? Bugünkü simpoziumun cavab axtardığı əsas suallardan biri də məhz bu olacaqdır. İnanıram ki, bu simpozium hamımızı düşündürən məsələlərin müzakirəsi üçün çox faydalı bir platforma kimi yeni təhsil yanaşmalarının formalaşmasına təkan verəcəkdir”.

Milli Məclis sədrinin müavini, Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin direktoru akademik Rafael Hüseynov bildirib ki, müasir din təhsili modellərinin müzakirə olunduğu beynəlxalq simpoziumun keçirilməsində məqsəd yalnız elmi bilik mübadiləsi aparmaq deyil. Məqsədimiz mənəvi dəyərlərlə çağdaş dünyanın tələblərini uzlaşdırmaq, din təhsilinin həm mahiyyətinə, həm də müasir dövrün reallıqlarına cavab verən modellərini formalaşdırmaqdır. O qeyd edib ki, peşəkar səviyyədə təşkil edilən din təhsili yalnız din xadimləri üçün deyil, bütöv cəmiyyətin dini savadlılığı üçün də mühüm rol oynayır.

“Dinin ən etibarlı dayaqlarından olan din təhsili daim axtarışda olmalı, öz məqsədlərinə çatmaq üçün yeni metodlar tapmalıdır. Çünki mənəvi dəyərlərin qorunması və cəmiyyətdə nizamın saxlanması məhz bu təhsilin səviyyəsindən asılıdır: “Bu gün dünya texnoloji inqilab dövrünü yaşayır. Əvvəllər bir çox yeniliklər “şeytan əməli” kimi qəbul edilirdi. Lakin ağılla və məqsədyönlü şəkildə istifadə ediləndə həmin texnologiyalar insanlığa xidmət edən “mələk qüvvəsinə” çevrilib. 

Rafael Hüseynov bildirib ki, din təhsili də zamanın tələblərinə uyğun olmalı, yeni texnologiyaların imkanlarından səmərəli istifadə etməyin yollarını tapmalıdır. “Azərbaycanda din təhsilinin tarixi yüzillərlə ölçülür. Qədim mədrəsə təhsil sisteminin ən uğurlu cəhəti universal biliklər verə bilməsi idi. Şərqin böyük alimləri həm din elmlərində, həm də təbiət və ictimai elmlərdə mükəmməl biliklərə malik idilər. Bu tarixi təcrübədən çıxış edərək, bu gün bizim məqsədimiz yalnız yaxşı din mütəxəssisləri deyil, ilahiyyatla yanaşı digər sahələrdə də düşünən, idarəetmə və sosial məsuliyyət biliklərinə malik mütəxəssislər yetişdirməkdir”.

Elm və təhsil nazirinin müavini Firudin Qurbanov qeyd edib ki, gənclərin dinlər haqqında məlumatlı olması onların gələcəkdə dinlərə qarşı hörmətinin formalaşmasına xidmət edir:

“Həyat göstərdi ki, din bu gün də çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Dünya sistemində dinin çox böyük rolu var. Din həm də mədəni ocaqları saxlayır. Həyat göstərir ki, bu gün dinin çox böyük rolu var. Elm və Təhsil Nazirliyi olaraə, daim dini təhsilə böyük önəm veririk. Azərbaycanda hər zaman digər xalqların dininə hörmət etmişik. Biz erməni kilsəsini belə saxlamışıq. Halbuki, hamımıza məlumdur ki, ermənilər bizim məscidləri dağıdıblar, dini təhsil müəssisələrimizi məhv ediblər. Bakının ən gözəl yerində erməni kilsəsi qorunub saxlanır. Halbuki Qərbi Azərbaycanda, işğal altında olmuş ərazilərimizdə məscidlərimiz darmadağın edilib".

Milli Məclisin Elm və Təhsil Komitəsinin sədri Anar İsgəndərov: qeyd edib ki, sovet dövründə ateizm dərsi keçirilirdi: “Biz belə ağır illərdən keçmişik. İndi müstəqil ölkəyik. Bu gün din və dövlət münasibətləri sözün həqiqi mənasında nümunədir".

Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun rektoru Aqil Şirinov bildirib ki, Azərbaycanda din təhsili həm İslam dini, həm də dünya üçün vacib modeldir: "Biz bunu dünyaya tanıtmaq, din təhsili modelimizi təbliğ etmək niyyətindəyik".

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.nizamimuseum.az saytına istinad zəruridir.