Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin direktoru akademik Rafael Hüseynovun təqdimatında Azərbaycan Televiziyasında "Millət təqvimi" verilişinin yeni buraxılışı tamaşaçılara təqdim edilib.

Arxiv materialları əsasında hazırlanmış verilişdə görkəmli mesenat Hacı Zeynalabdin Tağıyevin təşəbbüsü və dəstəyi ilə Bakıda açılmış ilk dünyəvi qızlar məktəbindən bəhs olunub.

Akademik Rafael Hüseynov Azərbaycanın maarifçilik tarixində, dünyəvi təhsilin inkişafında, Azərbaycan qadınının təhsil almasında böyük rol oynamış qızlar məktəbinin yerləşdiyi küçə haqqında məlumat verib. Bildirib ki, millət təqvimində qalan əziz günlərin bir neçəsi bu küçə ilə bağlı olub. Bakının baş küçəsi sayılan qızlar məktəbinin yerləşdiyi bu küçə XIX yüzilin sonları Nikolayevskiy, Cümhuriyyətdən sonra İstiqlaliyyət, daha sonra Kommunist, XX yüzilin bitər-bitməzində, yeni zamana uyğun olaraq isə yenidən İstiqlaliyyət adlandırılıb.

Müsəlman Şərqində ilk dünyəvi qız məktəbinin yaranma tarixi barədə məlumat verən akademik Rafael Hüseynov qeyd edib ki, bu tədris ocağı böyük xeyriyyəçi və mesenat Hacı Zeynalabdin Tağıyevin təşəbbüsü və maliyyə dəstəyi ilə Bakıda 1901-ci il oktyabrın 7-də açılıb. Tanınmış xeyriyyəçi qızlar məktəbi açmaq fikrinə 1880-cı illərin sonları, Çar Bakıya səfər edərkən düşüb və o, Çar ailəsinə çıxmaq üçün əlaqələr axtarıb.

Diqqətə çatdırılıb ki, 1896-cı il  martın 22-də Bakı Quberniyası və Dağıstan Vilayəti xalq məktəbləri direktoru və  müfəttişı vəzifəsini icra edən A.S.Tixorjevskiy Bakı şəhərində müsəlman qızlar üçün məktəbin təsis edilməsinə pulun ayrılması və həmin məktəbə Alihəzrət Böyük knyaz Olqa Nikolayevnanın adının verilməsi məsələsi ilə bağlı Hacı Zeynalabdin Tağıyevə müraciət edib. Məktubu alan xeyriyyəçi Tağıyev dərhal ona cavab məktubu ünvanlayıb. Hacı Zeynalabdin Tağıyev diplomatik addım ataraq çarın xanımı Aleksandra Fyodorovnanın adını daşıyan bir qız məktəbinin açılması fikrini irəli sürüb və cavab müsbət olub.

Akademik Rafael Hüseynov qeyd edib ki, 1901-ci ildə İmperatriça Aleksandra Rus-Müsəlman Qız Məktəbinin açılışı baş tutub. Açılışda Əlimərdan bəy Topçubaşov məktəbin ünvanına göndərilən təbrik teleqramları oxuyub. Daha sonra Hacı Zeynalabdin Tağıyev qısa çıxış edərək bu təntənin böyük niyyətin başlanğıcı olduğunu deyib, qız məktəbini gimnaziyaya çevirmək arzusunda olduğunu söyləyib.

Bildirilib ki, Hacı Zeynalabdin Tağıyevin savadı, təhsili olmasa da, o, həmişə öz xalqının maariflənməsinə xüsusu diqqət verib. Tanınmış xeyriyyəçinin ölkədə daha çox məktəb açmaq və onlara maliyyə köməyi göstərmək istəyi xalqının gələcəyinə qayğıdan irəli gəlib. O, Bakıda, Gəncədə, Şamaxıda, Naxçıvanda, habelə Azərbaycandan kənarda - Dərbənd, Tiflis, Vladiqafqaz və digər şəhərlərdə təhsil müəssisələrinin təsis edilməsinə maddi yardım göstərib. Tanınmış xeyriyyəçi öz məktəbində təkcə azərbaycanlılar deyil, Gürcüstan, Litva, Özbəkistan, Dağıstan və Tatarıstandan gəlmiş müəllimlərin işləməsinə, şagirdlərin təhsil almasına şərait yaradıb.

Verilişdə, həmçinin görkəmli Azərbaycan tədqiqatçısı və şairi Cəfər Rəmzinin, Cümhuriyyət qurucularından olan Həsən bəy Ağayevin nəvəsi, ilk demokratik hökumətimizin əmək naziri olmuş Əhməd bəy Pepinovun qızı Sevda Pepinovanın Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə bağlı xatirələri səsləndirilib. O dövrün "Qafqaz təqvimi" və "Kaspi" qəzetlərində qızlar məktəbinin açılması ilə bağlı dərc olunmuş yazılar diqqətə çatdırılıb, əlamətdar günü əks etdirən fotolar təqdim olunub.

"Millət təqvimi"ni buradan izləyə bilərsiz.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.nizamimuseum.az saytına istinad zəruridir.